W czasie trwania wspólności majątkowej pomiędzy małżonkami zwykle nie zajmuje ich kwestia jaki w istocie majątek tworzą dochody generowane przez poszczególnych małżonków.
Zdarzają się różne modele gospodarowania uzyskanymi dochodami włącznie z takim, że każdy z małżonków pomimo obowiązywania pomiędzy nimi ustroju wspólności faktycznie sam zarządza zarobionymi przez siebie pieniędzmi dorzucając się do wydatków wspólnych, Małżonkowie mają osobne konta, do których współmałżonek nie ma dostępu lub go nagle traci albo też na jakimś etapie jeden z zainteresowanych jest pozbawiony możliwości korzystania ze wspólnie zgromadzonych dóbr np. poprzez wyprowadzenie wspólnie gromadzonych oszczędności.
Przy podziale majątku jednak kwestia dochodów siłą rzeczy odżywa i staje się kluczowa ponieważ trzeba ustalić prawidłowy skład majątku będącego przedmiotem podziału.
Przynależność określonego dochodu do majątku wspólnego nie jest zależna od tego w czyjej dyspozycji ów dochód faktycznie pozostaje, ani od woli jednego małżonka. Istotny jest natomiast, czas uzyskania dochodu, czasem czas faktycznego jego otrzymania, a przede wszystkim źródło, z którego dochód pochodzi.
Czas uzyskania dochodu z majątku małżonka
Dochód, który będzie wchodził w skład majątku wspólnego musi być uzyskany w trakcie trwania małżeństwa lub ustroju wspólności majątkowej, jeśli ta ustała wcześniej niż małżeństwo.
Dochody uzyskane przed zawarciem małżeństwa lub po ustaniu wspólności majątkowej ( np. wskutek rozwodu, separacji ) stanowią majątek osobisty poszczególnych małżonków i podziałowi nie podlegają. Podział majątku Kraków – kliknij i uzyskaj więcej informacji.
Który małżonek uzyskał dochód
Majątek wspólny może stanowić także dochód wpływający na konto małżonka, który osobiście tego dochodu nie wytworzył, ani się do jego wytworzenia nie przyczynił. Wspólność ustawowa obejmuje bowiem przedmioty nabyte przez oboje małżonków lub jednego z nich.
Tak więc jeśli strony żyją z jednej pensji, drugi małżonek nie pracuje, to otrzymane wynagrodzenie stanowi majątek wspólny, podobnie jak powstałe na bazie wynagrodzenia jednego z małżonków oszczędności.
Źródło dochodu małżonków
1. Wynagrodzenie za pracę
Najczęstszym dochodem małżonków jest wynagrodzenie za pracę, Czy każde wynagrodzenie za pracę stanowi majątek wspólny?
Przy umowie o pracę każdy składnik wynagrodzenia stały i zmienny ( np. okresowe premie, nagrody jubileuszowe ), jak i wszelkie świadczenia związane ze stosunkiem pracy jako jej ekwiwalent bez względu na rodzaj umowy o pracę ( na czas określony, nieokreślony, na okres próbny ) wchodzi w skład majątku wspólnego pod warunkiem, że został pobrany czyli faktycznie otrzymany przez małżonka w trakcie trwania małżeństwa lub ustroju wspólności majątkowej, jeśli ta ustała wcześniej niż małżeństwo. Decyduje zatem nie chwila generowania dochodu, tj. świadczenia pracy, lecz faktycznego uzyskania wynagrodzenia.
Praca na tzw. umowy śmieciowe np. umowy o dzieło, zlecenia została zrównana pod względem kwalifikacji wynagrodzenia za nią pobranego jako składnika majątku wspólnego, decyduje czas pobrania wynagrodzenia z tytułu takiej umowy w czasie trwania małżeństwa lub w okresie ustroju wspólności majątkowej, jeśli ta ustała wcześniej niż małżeństwo.
2. Świadczenia emerytalno – rentowe jako dochód małżonka
Logiczną konsekwencją uznania pobranego dochodu z wynagrodzenia za pracę jako składnika majątku wspólnego jest analogiczne potraktowanie pobranej emerytury lub renty, która wpływa zamiast lub obok wynagrodzenia za pracę ( lub inną działalność zarobkową małżonka ) i jest konsekwencją przepracowania określonego czasu, uiszczania składek, osiągnięcia odpowiedniego wieku i spełnienia innych ustawowych przesłanek do nabycia takiego uprawnienia. Zarówno świadczenie z ubezpieczenia społecznego jak i wynagrodzenie za pracę spełniają tę samą funkcję pod względem ekonomicznym, to jest służą utrzymaniu członków rodziny.
3. Dochody z działalności gospodarczej małżonka jako składnik majątku wspólnego
Nierzadko występuje sytuacja, w której jeden z małżonków jest przedsiębiorcą lub nawet oboje małżonkowie prowadzą odrębne lub wspólne działalności gospodarcze. Czasem małżonek prowadzi działalność w formie spółki z osobą trzecią, albo założył lub posiada uprawnienia w spółkach korporacyjnych, generujące dochód.
Dochód z takiej działalności zarobkowej małżonka również podlega rozliczeniu przy podziale majątku wspólnego niezależnie od tego, że samo przedsiębiorstwo czy prawa spółkowe nie wchodzą do majątku wspólnego ( to zawsze wymaga indywidualnego zbadania w konkretnym stanie faktycznym ).
4. Wynagrodzenie z pracy „ na czarno” jako składnik majątku wspólnego.
Praca dorywcza, nieoficjalne dorabianie sobie jest dla niektórych osób strategią na życie albo sposobem na uzyskiwanie dodatkowych środków na utrzymanie. Abstrahując od powodów takiego stanu rzeczy faktem pozostaje, że uzyskiwany z takich źródeł dochód może być również rozliczany w podziale majątku, jeśli był pobrany w okresie trwania wspólności majątkowej.
W takim przypadku podstawową trudność będzie stanowić wykazanie wysokości dochodu, jeśli rozliczenia z pracodawcą następują wyłącznie gotówkowo ( a tak z reguły jest ), a często także samego faktu pracy „na czarno”, aczkolwiek można posłużyć się w postępowaniu sądowym każdym dowodem.
Czasem w interesie strony leży wykazywanie pracy „ na czarno”, aby uzasadnić pochodzenie środków na zakup konkretnego składnika majątkowego.
5. Dochód z majątku osobistego jednego małżonka
Co wchodzi w skład majątku osobistego małżonka to osobny temat, natomiast na ten moment wspomnieć należy, że gdy ten majątek osobisty ( np. mieszkanie nabyte przed ślubem ) przynosi dochód ( np. czynsz najmu ) to również sam ten dochód stanowi on majątek wspólny, jeśli został uzyskany w czasie trwania wspólności.
6. Dochód z majątku wspólnego
Tym bardziej zatem nie może dziwić, że jeśli małżonkowie nabyli wspólnie w trakcie trwania małżeństwa dany składnik majątkowy, to i dochód jaki ten składnik przynosi także ich wspólnym majątkiem pozostaje.
Autor Adwokat Małgorzata Tokarz