Gdy decydujemy się na założenie sprawy rozwodowej lub takie postępowanie zainicjował współmałżonek zastanawiamy się nad odpowiednimi dowodami, za pomocą których możemy wykazać swoje racje. Najczęściej takimi dowodami są zeznania świadków. Na świadków chcemy powołać osoby spośród członków rodziny, znajomych, przyjaciół. Kierujemy się wartością ich wiedzy dla korzystnego dla nas przebiegu procesu rozwodowego. Dochodzimy do wniosku, że najlepszym świadkiem byłoby nasze wspólne dziecko, ale czy ono może i powinno zeznawać?
Wniosek dowodowy o przesłuchanie dziecka stron przy rozwodzie
Gdy przyjdzie nam wykazywać okoliczności związane z zawinieniem w rozkładzie pożycia najczęściej ze swoim adwokatem od rozwodu ustalamy strategię postępowania i często okazuje się po rozmowie z klientem, że o tym co dzieje się w przysłowiowych „ czterech ścianach” najlepszą wiedzę oprócz samych zainteresowanych stron mają wspólne dzieci rozwodzących się małżonków. Krótko mówiąc chcemy udowodnić kluczowe dla sprawy sporne kwestie i dochodzimy do wniosku, że nie ma wyjścia, trzeba zawnioskować na świadka syna lub córkę.
To nigdy nie jest decyzja pochopna, bo składanie zeznań na sprawie rodziców nie jest przyjemną kwestią nawet dla dorosłego dziecka i wymaga sięgnięcia pamięcią do trudnych i nieraz bolesnych momentów z przeszłości. Bez wątpienia opowiedzenie się za jednym z rodziców wpływa na dalsze relacje rodzinne po rozwodzie. Taką decyzję podejmujemy wraz z klientem najczęściej wtedy, gdy nie jesteśmy w stanie wykazać danej okoliczności za pomocą innych dowodów.
Zakaz przesłuchania dzieci stron poniżej 17 roku życia
Aby wykluczyć dylematy moralne i uwolnić jeszcze nie w pełni dojrzałe psychicznie dziecko od trudnych wyborów opowiedzenia się po stronie jednego z rodziców ustawodawca przewidział granice wieku, od której dopuszcza zeznania dzieci stron w rozwodzie. Tą granicą jest ukończenie przez dziecko rozwodzącego się małżonka, bądź wspólne 17 roku życia. Tutaj trzeba zaznaczyć, choć to sytuacja raczej rzadka przy rozwodach, że jeżeli świadkiem ma być dziecko, które nie jest synem lub córką żadnej ze stron, to ta granica wieku jest niższa bo ukończenie 13 roku życia.
Prawo do odmowy zeznań przez dziecko stron przy rozwodzie
Nie zawsze takie wspólne dziecko nawet po ukończeniu 17 roku życia chce zeznawać. Zdarza się, że po wstępnej akceptacji pomysłu, ostatecznie nie decyduje się złożyć zeznań w sądzie. Ustawodawca przewidział, że syn lub córka jako zstępny ma prawo do odmowy złożenia zeznań w sprawie rozwodowej swoich rodziców. Prawo do odmowy zeznań dotyczy wszystkich zstępnych stron, czyli także wnuków rozwodzących się małżonków.
Trzeba także pamiętać, ze na podjęcie ostatecznej decyzję przez takiego świadka jest sporo czasu. Od złożenia wniosku o przesłuchanie syna lub córki w pozwie o rozwód czy odpowiedzi na pozew do samego wezwania na rozprawę, czy złożenia zeznań, może minąć kilka dobrych miesięcy lub nawet lat i w tym czasie może wiele się zmienić w relacjach stron z dziećmi i jak wskazuje doświadczenie adwokata od rozwodu nie jest to rzadka sytuacja, ze syn czy córka „zmienia front”.
Dziecko stron też może złożyć zeznania na piśmie w sprawie rozwodowej
Obecnie częstą praktyką stosowaną przez sądy rozwodowe zwłaszcza, jeśli chodzi o doświadczenia adwokata od rozwodu w Krakowie są zeznania świadków na piśmie.
Możliwość taka dotyczy wszystkich świadków bez względu na pokrewieństwo ze stronami. Tak więc nie ma przeszkód, aby dziecko stron po ukończeniu 17 roku życia zeznawało na piśmie, jeśli oczywiście sąd tak postanowi.
Jeśli chodzi o aspekt psychologiczny związany z taką formą składania zeznań, to niewątpliwie kosztuje to dużo mniej stresu świadka. Dziecko stron unika bezpośredniego stawiennictwa na sali rozpraw, na której po przeciwnych stronach widzi matkę i ojca. Osoba zobowiązana do złożenia pisemnych zeznań może na spokojnie w domu odpowiedzieć na pytania sądu i stron, choć pewnie wszystkich kosztów emocjonalnych nie da się w ten sposób uniknąć. Z zeznaniami takimi zapoznają się potem same zainteresowane strony, a nie tylko czyta je sąd.
Osobną kwestią są mankamenty zeznań na piśmie i brak możliwości bezpośredniego zadawania pytań takiemu świadkowi celem wydobycia istotnych kwestii dlatego tak ważne jest aby wraz ze swoim adwokatem od rozwodu zbudować możliwie najbardziej wyczerpującą listę pytań do takiego świadka .
Gdy sąd rozwodowy zarządzi formę składania pisemnych zeznań świadek otrzymuje także pisemne pouczenie o przysługującym mu prawie do odmowy składania zeznań i także może oczywiście z tego prawa skorzystać.
Wysłuchanie małoletniego dziecka w rozwodzie
W wyroku rozwodowym sąd orzeka także o sytuacji prawnej wspólnego dziecka stron, a mianowicie o władzy rodzicielskiej nad nim, kontaktach, czy opiece naprzemiennej, miejscu zamieszkania dziecka.
W tych sprawach dotyczących bezpośrednio dziecka sąd może porozmawiać bezpośrednio z samym zainteresowanym, aby zasięgnąć jego opinii i wydać orzeczenie zgodne z dobrem dziecka uwzględniając tym samym stanowisko i rozsądne życzenia małoletniego.
Tutaj nie ma granicy wieku, od której możliwe jest wysłuchanie dziecka, ale ustawodawca pozwolił sądowi na indywidualną ocenę zdolności bycia wysłuchanym, a mianowicie możliwe jest to wtedy jeżeli rozwój umysłowy, stan zdrowia oraz stopień dojrzałości małoletniego na to pozwoli .
Aby zapewnić komfort i poczucie bezpieczeństwa dziecku wysłuchanie odbywa się w specjalnych pomieszczeniach do tego przeznaczonych w sposób mniej sformalizowany, często z udziałem biegłego psychologa. Wysłuchanie dotyczy tylko spraw dziecka.
Opracowanie:
Adwokat rozwodowy – Małgorzata Tokarz