Wśród osób myślących o rozwodzie wcześniej czy później pojawia się dylemat, jaki czas życia osobno jest wystarczający, aby sąd usankcjonował tę sytuację Wyrokiem rozwodowym.
Najpierw więc wypada wyjaśnić, że posługując się językiem ustawy musimy ustalić, czy mamy do czynienia z „rozpadem pożycia” , a więc ustaniem więzi łączących małżonków w trzech aspektach:
- duchowym ( uczuciowym ) – małżonkowie przestali się kochać,
- fizycznym ( pożycie intymne ) – małżonkowie przestali współżyć
- gospodarczym – małżonkowie zaniechali prowadzenia wspólnego gospodarstwa domowego, wspólnego podejmowania decyzji dot. majątku
Kodeks rodzinny i opiekuńczy wymaga, aby rozpad pożycia był ponadto zupełny i trwały .
Co to znaczy zupełny rozpad pożycia małżeńskiego?
Co do zasady rozpad jest zupełny, jeśli Sąd stwierdza, iż zanikły pomiędzy małżonkami wszystkie wyżej wymienione trzy więzi. O ile w pierwszych dwu warunek jest spełniony jeśli całkowicie zanikła wieź duchowa i fizyczna, to w przypadku trzeciej więzi gospodarczej, przy zaniku więzi duchowej i fizycznej orzecznictwo dopuszcza istnienie resztek więzi gospodarczej. W warunkach polskich, kiedy często strony mimo zaniku pożycia ze sobą dalej zamieszkują korzystając ze wspólnego gospodarstwa domowego zdarza się to wcale często.
Możliwa jest też sytuacja, kiedy brak pożycia fizycznego, nawet długotrwały nie będzie potraktowany przez sąd jako przesłanka rozpadu, w szczególności gdy jest to wynik decyzji obojga małżonków lub wynika z okoliczności niezależnych od nich. To samo dotyczy sytuacji, w której pomiędzy małżonkami rzadko dochodzi do zbliżeń. Wszystko zależy od motywacji i przyczyn zaniechania pożycia intymnego w konkretnej sprawie i oceny wpływu takiego stanu na dalsze funkcjonowanie małżeństwa. Dla tej analizy ma też oczywiście znaczenie czy mimo ustania więzi fizycznej zachowały się pozostałe, a to więź duchowa i gospodarcza.
Warto odnotować, iż nawet osobne zamieszkanie małżonków nie musi automatycznie oznaczać ustania wszystkich trzech więzi małżeńskich.
Co to znaczy trwały rozpad pożycia małżeńskiego?
W przepisach czytamy, ze rozpad musi być nie tylko zupełny, ale i trwały.
Z okoliczności sprawy musi wiec wynikać i to też jest przedmiotem dowodów, iż rozpad musi być utrwalony, co oznacza, ze brak jest możliwości powrotu małżonków do pożycia małżeńskiego, a więc wznowienia tego pożycia.
Jak długo małżonkowie powinni zatem żyć w rozłączeniu fizycznym, duchowym i gospodarczym?
W odpowiedzi na to pytanie nie pomoże nam niestety kodeks rodzinny i opiekuńczy, ani inna ustawa.
Można spotkać się z nurtem orzecznictwa, które przyjmowało upływ 6 miesięcy okresu separacji faktycznej pomiędzy małżonkami do czasu orzekania, a więc wydania Wyroku rozwodowego w I instancji. Przy założeniu, że przynajmniej w Krakowie rozwód statystycznie nie trwa krócej niż 6 miesięcy od wszczęcia sprawy ( wniesienia pozwu rozwodowego ), warunek ten nawet jak w chwili założenia sprawy jeszcze nie spełniony, jest łatwy do późniejszego wypełnienia poprzez zwykły upływ czasu i nienawiązywanie pożycia.
Jako adwokat od rozwodów mogę łatwo sobie wyobrazić sytuację, kiedy rozpad pożycia nosi cechy trwałości, mimo stosunkowo niewielkiego upływu czasu od zdarzenia ( sekwencji zdarzeń ), które go spowodowało. Przykładowo można tu wymienić zdradę małżeńską i poczęcie dziecka pozamałżeńskiego. W przeważającej części wypadków zaistnienie tego rodzaju przyczyn skutkuje natychmiastowym zupełnym i trwałym rozpadem pożycia małżeńskiego. Czas separacji, najczęściej następczej ma tu niewielkie i wtórne znaczenie. Dlatego dobrze, ze w prawie polskim ustawodawca nie przewidział konkretnego okresu separacji faktycznej jako przesłanki uzyskania rozwodu, co otwiera szersze możliwości indywidualnej oceny każdego stanu faktycznego bez sztywnych ram czasowych. I tak się też dzieje.
Czasu trwania rozpadu pożycia nie można więc uznać jako elementu trwałości rozpadu pożycia.
W jaki sposób sąd ustala rozpad pożycia małżeńskiego?
Sąd sam z siebie nie posiada rzecz jasna informacji o pożyciu stron, trzeba te informacje mu dostarczyć w odpowiednim czasie i formie. Na podstawie czego Sąd takie informacje zbiera? Służy temu postępowanie dowodowe, w praktyce najdonioślejsze w tym temacie są zeznania samych zainteresowanych stron, świadków i inne zaoferowane i dopuszczone dowody, które się potem ocenia pod kątem wiarygodności.
Należy pamiętać, że rozpad pożycia nawet trwały i zupełny jest tylko jedną z przesłanek do otrzymania rozwodu. Przesłanką tzw. pozytywną, tj. która powinna zaistnieć do chwili wydania Wyroku.
Nawet w sytuacji, gdy małżonkowie nie żyją ze sobą wiele lat i mogą to wykazać przed Sądem po analizie całokształtu sprawy i stanowisk stron może się okazać, ze, rozwód nie będzie tylko jakże oczekiwaną zwykłą formalnością. Najlepiej takiej wstępnej oceny dokonać z udziałem adwokata specjalizującego się w rozwodach.
Autor Adwokat Małgorzata Tokarz