Raz uzyskane orzeczenie w przedmiocie alimentów, czy to w Wyroku rozwodowym, czy osobnym orzeczeniu nie musi obowiązywać wiecznie, mimo, że sprawa została prawomocnie osądzona.
Dopóki jednak nie podejmiemy żadnych kroków prawnych wykonaniu podlega ostatnio zapadły i wykonalny Wyrok ustalający wysokość alimentów lub ugoda sądowa.
Kiedy zatem możemy coś zrobić w kierunku zmiany wysokości alimentów?
Musi zaistnieć tzw. zmiana stosunków.
Art. 138 Kodeksy rodzinnego i opiekuńczego stanowi, iż w razie zmiany stosunków można żądać zmiany orzeczenia lub umowy dotyczącej obowiązku alimentacyjnego.
Zmiana stosunków może polegać na:
zmniejszeniu się lub zwiększeniu się możliwości finansowych zobowiązanego – rodzica dziecka
lub
wzroście lub zmniejszeniu się potrzeb uprawnionego – dziecka.
Chodzi tu o zmianę wszelkich czynników mających wpływ na potrzeby i możliwości zarobkowe i majątkowe stron.
Podwyżka lub obniżka alimentów lub wygaśnięcie alimentów
Zmiana, o której mowa w cytowanym przepisie może oznaczać zmianę wysokości świadczenia alimentacyjnego lub czasu trwania tego obowiązku.
W pierwszym wypadku zainteresowany domaga się podwyższenia lub obniżenia zasądzonych lub ustalonych poprzednio alimentów.
W tym drugim wypadku powód najczęściej zobowiązany do świadczeń rodzic dochodzi przed sądem ustalenia, że dotychczas ustalony obowiązek alimentacyjny wygasł. Czasem pozwy takie nazywane są mniej poprawnie pozwami o uchylenie obowiązku alimentacyjnego.
Pozew o obniżenie alimentów.
Składa go zobowiązany do alimentacji rodzic, najczęściej ojciec przeciwko dziecku reprezentowanemu przez rodzica wiodącego sprawującego stałą pieczę nad dzieckiem zwykle takim przedstawicielem ustawowym dziecka jest matka.
Chcąc zatem uzyskać obniżenie alimentów należy wywieść w pozwie i udowodnić co najmniej jedną z następujących rzeczy:
– zmniejszenie się możliwości majątkowych i zarobkowych zobowiązanego do alimentacji powoda zwykle ojca dziecka, np. częściowa utrata przez niego zdolności do pracy, narodziny kolejnego jego dziecka z innego związku,
– zwiększenie się możliwości majątkowych i zarobkowych drugiego rodzica zobowiązanego do alimentacji zwykle matki dziecka, np. zdobycie nowych kwalifikacji na rynku pracy,
– zmniejszenie się potrzeb uprawnionego dziecka, np. brak konieczności dalszego leczenia.
Z doświadczenia mogę powiedzieć, że najtrudniej jest uzyskać obniżenie alimentów na dziecko. Pierwsze zasądzone, czy ugodzone alimenty zakreślają dość sztywny pułap, poniżej którego schodzi się nieczęsto, głownie dlatego, że potrzeby dziecka z wiekiem rosną, a nie maleją. Jedne potrzeby zwykle zastępowane są innymi i per saldo istotnej zmiany nie ma. Zawsze jednak bada się, czy te nowe potrzeby uzasadnione i tu otwiera się spore pole do szerokiej argumentacji w takim procesie.
Pozew o podwyższenie alimentów.
Składa go zwykle tzw. rodzic wiodący sprawujący pieczę nad dzieckiem jako przedstawiciel ustawowy dziecka ( powodem jest dziecko reprezentowane najczęściej przez matkę ) przeciwko drugiemu rodzicowi.
Co trzeba wykazać w pozwie? Jedną z kilku poniższych okoliczności:
– zmniejszenie się możliwości majątkowych i zarobkowych rodzica, który sprawuje codzienną pieczę nad dzieckiem np. częściowa utrata przez niego zdolności do pracy, narodziny kolejnego jego dziecka z innego związku
– zwiększenie się możliwości majątkowych i zarobkowych drugiego rodzica zobowiązanego do alimentacji, najczęściej ojca dziecka, np. zdobycie nowych kwalifikacji na rynku pracy, nowe źródło dochodów,
– zwiększenie się potrzeb uprawnionego dziecka, np. konieczność rehabilitacji, dodatkowe zajęcia pozalekcyjne, hobby.
Przy podwyżce kluczową rolę odgrywa dobre przygotowanie dowodowe do sprawy sądowej, które warto poprzedzić rozmową z adwokatem.
Podwyższenie lub obniżenie alimentów wynikających z ugody.
Alimenty wynikające z poprzednio zawartej ugody przed Sądem też mogą być w tym trybie zmienione. Problem jednak w tym, że w sytuacji , kiedy strony zawierają ugodę, nie ma już Wyroku, postępowanie jest umarzane i nie sporządza się już pisemnego uzasadnienia rozstrzygnięcia w kwestii wysokości ustalonej raty alimentacyjnej, co ma znaczenie dla późniejszej oceny jakie okoliczności uległy zmianie. Ustalenie zmiany stosunków po zawartej ugodzie jest trudniejsze, ale oczywiście nie jest niemożliwe.
Ile trzeba czekać z podwyżką lub obniżką alimentów?
Mitem jest przekonanie, ze od poprzedniego rozstrzygnięcia musi upłynąć określona ilość czasu, aby wnosić do sądu pozew o obniżenie lub podwyższenie raty alimentacyjnej. Nie decyduje tu czas, ale wystąpienie po prawomocności poprzedniego Wyroku konkretnych okoliczności przedmiotowo i podmiotowo istotnych.
Trzeba też pamiętać, co często umyka zainteresowanym, że owe okoliczności związane ze zmianą stosunków muszą wystąpić nie wcześniej niż po prawomocności poprzedniego rozstrzygnięcia, a więc jeżeli była także druga instancja, to po wydaniu Wyroku przez Sąd II instancji po rozpoznaniu apelacji.
Jeżeli zmiana stosunków nastąpiła przed prawomocnością, to winno to być uwzględnione w poprzednim orzeczeniu, a zainteresowany powinien był okoliczności te przytaczać jeszcze w poprzednim postępowaniu w przedmiocie alimentów.
Alimenty a dowody z paragonów
Nowe potrzeby lub wydatki własne lub dziecka trzeba także przed Sądem wykazać dlatego warto zachowywać dokumenty, które mogą potwierdzić wysokość poniesionych kosztów. Powinny być to rachunki imienne i faktury, gdyż tylko one identyfikują osobę nabywcy. Spokojnie można mówić o swoistej alergii sądów na paragony fiskalne w sprawach alimentacyjnych, sądy są nimi zarzucane i ich z reguły nie uwzględniają jako dowódu w sprawie.
Odpowiednie przygotowanie do procesu o zmianę wysokości alimentów.
Pogłębiony wywiad przeprowadzany przez adwokata specjalizującego się w sprawach rodzinnych podczas rozmowy z klientem pozwoli wyłowić okoliczności które w konkretnym przypadku mogą okazać się przydatne w wykazaniu przed Sądem zmiany stosunków w kierunku obniżenia lub podwyższenia alimentów i ocenić szanse dochodzenia roszczenia przed sądem lub też w prowadzeniu skutecznej obrony przed roszczeniem strony przeciwnej.